سفارش تبلیغ
صبا ویژن

شیدارک- مرجع تخصصی کفپوش

کفپوش آجری – آشنایی و کاربردها

کفپوش آجری – آشنایی و کاربردها

آجر یکی از پرکاربردترین عناصر معماری است که در سراسر جهان از آن بعنوان مصالح ساختمانی استفاده می شود. از سازه های بسیار قدیمی و کهن تا سازه های مدرن امروزی، آجر بعنوان المان سازه ای و معماری در کف، دیوار و نما کاربرد زیادی داشته است. آجر باتوجه به تنوعی که در ابعاد، ضخامت، رنگ و مشخصات دارد طیف گسترده ای از انتخابها را در اختیار طراحان و معماران قرار می دهد. وقتی که از آن بعنوان کفپوش استفاده شود، آجر با چالش های خاصی روبرو است که شیدارک در این مقاله به آن می پردازد و اگر به صورت صحیح از آن استفاده و نگهداری شود، تقریبا می توان گفت برای هر فضایی قابلیت نصب داشته و با طول عمر بالا برای دهه ها باقی می ماند.

کفپوش آجری

آجر عمدتا از رس، شل و کائولین که مصالحی طبیعی اند تشکیل شده است. آجر کفپوش های داخلی ضخامت کمتری نسبت به آجرهایی دارد که در دیوار و المانهای سازه ای به کار می روند. آجرهای کف همچنین سطحی صافتر و با خلل و فرج کمتری دارند. در حقیقت آجر کف فضاهای داخلی بیشتر شبیه به کاشی ها هستند تا آجرهای ساختمانی. بیشتر کفپوش های آجری همانند کاشی نصب می شوند. آنها روی لایه نازکی از ملات قرار می گیرند و پس از اجرا و خشک شدن ملات، فضای بین آجرها همانند کاشی ها با گروت و مواد درزبندی پر می شود.
در برخی موارد هم کفپوش های آجری به صورت ورقه هایی با سطوح بزرگتر تولید می گردند که در این صورت بیشتر شبیه کاشی ها می شوند. این نوع آجرها هم روی ملات اجرا می شوند و الگوها و طرح های متنوعی را برای مشتری می توان در طراحی و ساخت روی سطح آنها ایجاد کرد.
کفپوش آجری عمدتا در گروه سنگفرشها که ضخامت بیشتری نسبت به سایر کفپوشها دارند قرار می گیرند و برای کف های خاص معماری از آنها استفاده می شود. امروزه آجر در کف فضاهای تجاری، پارکینگ ها، کف انبارها، خانه های مسکونی، حیاط و ورودی منازل، باغچه ها، پیاده روها و ... کاربرد دارد.

مزایای کفپوش آجری

بزرگترین مزیت کفپوش آجری این است که همانند سنگ و سرامیک می باشد. آجر یک مصالح با دوام بسیار بالا است و در برابر عواملی همچون وجود حیوانات خانگی، رفت و آمد زیاد، جابجایی مداوم مبلمان منزل و ... به آسانی آسیب نمی بیند. سطح سخت آجر تمیز کردن آنرا آسان می کند و اینکار به راحتی با پارچه تمیز و خیس و یا جارو برقی امکانپذیر است. برخلاف موکت گرد و خاک روی آجر برای مدت طولانی نمی شیند و آلرژی برای ساکنین ایجاد نمی کند. از آنجا که آجر ماده ای غیر غابل اشتعال است، برای کف فضاهای نزدیک بخاریهای چوبی، شومینه، باربی کیو و سایر تجهیزاتی که حرارت بالا و آتش در آنها وجود دارد گزینه بسیار مناسبی است. از منظر زیبایی شناختی و معماری آجر مصالحی است که گرما را به فضا هدیه می دهد، بافت، تنوع رنگ و الگوهای چشم نوازی دارد و برای آنها که زیبایی هنرمندانه در طراحی اهمیت دارد، رقیبی سرسخت برای دیگر کفپوشها خواهد بود.
طبق آنچه بیان شد مزایای کفپوش آجری عبارتند از:

  • کفپوش آجری شکوه، زیبایی، قدمت و اصالت کهن را به کف فضای شما هدیه می دهد.
  • آجر در برابر تغییر رنگ و کمرنگ شدن بسیار مقاوم است.
  • کفپوش آجری در برابر لغزندگی مقاوم بوده و به نوعی ضد لغزش است.
  • آجر را به نوعی می توان مصالح بازیافتی نامید که از اینرو دوستدار محیط زیست است.
  • آجر بسیار بادوام بوده و طول عمر بالایی دارد.
  • کفپوش آجری در کنار زیبایی خاصی که دارد، مصالحی ارزان است.
  • آجر در برابر آتش مقاوم است.

معایب کفپوش آجری

دوام بالای آجر همانند یک شمشیر دولبه است، سختی سطح رویه آن! سختی رویه آجر، احساس راحتی کمتری را زیر پای مردم ایجاد می کند و این مساله ای است که مصالحی همچون سنگ، سرامیک، چوب و حتی بتن با آن مواجه نیستند. آجر همچنین همانند سایر مصالح سخت، در زمستان زیر پای لخت ساکنین خانه احساس سردی ایجاد می کند. اگرچه در صورت وجود سیستم گرمایشی در کف، حس گرمای مطلوبتری نسبت به سایر کفپوش ها ایجاد می کند. سختی آجر همچنین نگرانی هایی را در خصوص افتادن و احتمال شکسته شدن اشیاء روی آن به وجود می آورد.

محافظت و نگهداری از کفپوش آجری

از آنجا که آجر از رس به وجود می آید و با مواد چسبی پایه سیمانی به کف چسبیده و درزبندی می شود، از اینرو کفپوشهای آجری در برابر لک شدگی بسیار حساس هستند، مگر اینکه به صورت مطلوب روی آنها سیلر (ماده محافظ) اجرا شود. در اغلب موارد ماده سیلر باید بلافاصله پس از اینکه کفپوش آجری نصب شد روی سطح اجرا شود. همچنین برای نگهداری مطلوب از آجر کف و افزایش طول عمر آن لازم است ماده محافظ به صورت دوره ای (6 ماهه یا سالانه) روی سطح اجرا شود.
به صورت کلی دو نوع ماده محافظ برای کفپوشهای آجری وجود دارد:
1) ماده سیلر نفوذ کننده که به عمق و داخل آجر جذب می شود و کمترین تغییر را در رنگ اصلی، طرح و بافت سطح آجر ایجاد می کند.
2) سیلرهای تشکیل دهنده فیلم (همانند سیلرهای اکریلیک یا پلی یورتانی) که یک پوشش روی سطح آجر کف تشکیل می دهند. این سیلرها سطح آجر را نرمتر و براق تر جلوه می دهند و همچنین رنگ اصلی آجر را کمی تیره تر می کنند.

قیمت کفپوش آجری

همانند بسیاری از کفپوشها، قیمت تا...........................

ادامه مطلب

 

برای مطالعه ادامه مطلب کلیک کنید


انواع رنگ ترموود

انواع رنگ ترموود

موارد و نکات فنی و اساسی در مورد انواع رنگ ترموود که برای محافظت از سطح نهایی چوب ترموود مورد استفاده قرار می گیرند ،بسیار شبیه به پوشش نهایی و فینیشینگ در چوبهای معمولی است که توسط کوره خشک شده اند. یعنی هر گونه الزاماتی که برای حفاظت از چوب استاندارد در یک آب و هوای خاص تنظیم شده است، معمولا برای چوب اصلاح شده با حرارت یا ترموود نیز استفاده می شود. نکته جالب در این خصوص این است که تقریبا همه این موارد به محافظت در مورد پدیده ها و موارد اکولوژیکی مانند، رطوبت، اشعه uv ، کپکها و ... مربوط می شوند.

برای آشنایی با ترموود می توانید مقالات "آشنایی با انواع ترموود" و "ترموود چیست" را مطالعه نمایید.

نگهداری از ترموود

هر نوع نقص و آسیب ظاهری در چوب، نشانه ای است که باید فورا مورد توجه قرار گرفته و آن را بررسی نمود. نوع و روش نگهداری و میزان مراقبت از ترموود  با توجه به محل مصرف و کاربرد ترموود ، بسیار متفاوت خواهد بود. گاهی اوقات یک شستشوی ساده برای اینکار کافی است اما گاهی کارهای بیشتری مانند پوشش کامل سطح و یا پرداخت ترموود، برای این منظور لازم است. با توجه به هزینه اولیه و ارزش ترموود و نیز تاثیری که فرآیندهای مربوط به نگهداری و مراقبت در افزایش عمر و دوام ترموود دارند، هزینه های مربوط به نگهداری سالانه و ... بسیار مقرون بصرفه است و بهتر است که وضعیت ظاهری سطح ترموود بصورت سالانه مورد بررسی قرار گیرد.

برای مطالعه بیشتر در مورد دلایل محافظت از ترموود می توانید مقاله "محافظت از ترموود" را مطالعه نمایید.

انواع رنگ ترموود

نوع پوشش نهایی بر اساس میزان نفوذ پذیری رنگها در سطح ترموود ،کیفیت و پایداری آنها و نیز مواد تشکیل دهنده رنگها، کلاس بندی و تقسیم می شود. تقسیم بندی های متفاوتی برای پوششهای سطح و یا رنگ ترموود موجود است که از این میان، می توان به مواردی مانند، رنگ های پلی یورتان، رنگهای آلکیدی، رنگ روغن، رنگهای لاتکس، رنگ های مات، رنگهای مات و .... اشاره نمود. برای انتخاب نوع پوشش مناسب ترموود لازم است مواردی مانند، محل مصرف ترموود، بارندگی، رطوبت هوا، میزان اشعه ماوراء بنفش و ... را مورد توجه قرار داد و با شرکت تامین کننده ترموود در این خصوص مشورت نمود.

در ادامه "شیدارک" نگاهی گذرا به برخی از این پوششها و رنگهای ترموود داشته و توضیحاتی مختصر را بیان کرده است.

روغنها و رنگهای شفاف 

روغنها و رنگهای شفاف که برای محافظت از ترموود مورد استفاده قرار می گیرند  بسیار پر کاربرد بوده و استفاده فراوانی دارند، اما این رنگها نمی توانند مانع محو شدن و رنگ پریدگی پروفیلهای ترموود شوند. رنگها و روغنهای شفاف بیشتر برای جلوگیری از رشد و گسترش کپکها مناسب هستند و برای محافظت از ترموود در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید، کاربرد چندانی ندارند.به عنوان مثال این نوع از پوششهای شفاف برای استفاده و محافظت از مبلمان ساخته شده از ترموود که در معرض نور خورشید و آب باران قرار دارد ، بسیار مناسب است.در صورتی که از رنگها و روغنهای شفاف یا اصطلاحا  ترنسپرنت برای محافظت از ترموود استفاده گردد، باید هر سال یک یا دو بار (با توجه به دستور العمل شرکت سازنده) این پوششها (رنگها یا روغنها) تجدید شده و مجددا اجرا گردند.

رنگهای نیمه شفاف 

پوششها و رنگهای نیمه شفاف، چوب ترموود را بسیار موثرتر و مفیدتر از رنگهای شفاف مورد محافظت قرار می دهند. رنگهای نیمه شفاف علاوه بر محافظت از سطح چوب در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید یا uv ،از نظر ظاهر و رنگ، بسیار به رنگ طبیعی ترموود شباهت داشته و تغییر....................................


ادامه مطلب

برای مطالعه ادامه مطلب کلیک کنید.


مجری کفپوش اپوکسی

مجری کفپوش اپوکسی

همانگونه که در مقالات "آشنایی با کفپوش اپوکسی و پلی یورتان"، "اجرای کفپوش اپوکسی و نکات کیفی آن"، "استانداردها و آزمایشهای کفپوش اپوکسی" و ... آمده است، کیفیت کفپوش اپوکسی اساسا به دو عامل مواد اولیه و اجرای اپوکسی وابسته است. شیدارک در این مقاله به نکات  مهمی که مجری کفپوش اپوکسی باید بداند می پردازد.
مقاله حاضر فقط نکات کلی که مجریان باید در نظر داشته باشند را بیان می کند و نکات کیفی نحوه اجرای اپوکسی در مقالات جداگانه آمده است و در این باره می توانید به مقالات "اجرای اپوکسی در هوای سرد"، "مدیریت اجرای اپوکسی" و ... مراجعه نمائید.

مجری اپوکسی و تجربه

امروزه در دسترس بودن انواع دستنامه ها، فایل ها و ویدئوهای آموزشی یادگیری را برای همگان آسان کرده است. این موضوع می تواند راهگشا و راهنمای خوبی برای مردم باشد، اما دقت داشته باشید اجرای کفپوش اپوکسی یکی از موضوعاتی است که تنها با خواندن و دیدن نمی توان آنرا یاد گرفت و باید آنرا در عمل تجربه نمود! تا خود دست به کار نشوید با ریزه کاریهای اجرای اپوکسی آشنا نخواهید شد.
شرایط هر پروژه گرفته از محل پروژه، فضای اجرای اپوکسی، کیفیت سطح زیر کار، شرایط محیطی اطراف پروژه از نظر تردد مردم، تجهیزات و .. و همچنین شرایط آب و هوایی و فصل اجرای اپوکسی در کیفیت اپوکسی تاثیر گذار است. این موارد باید توسط مجریان طی انجام پروژه های مختلف تجربه شود. فایلهای آموزشی فقط می توانند راهنمای خوبی برای یادگیری اصول اولیه و کلیات کار باشند. در نتیجه برای اجرا و شروع به عنوان مجری کفپوش اپوکسی پیشنهاد می شود مدتی را زیر نظر یک استادکار اجرای اپوکسی به تجربه اندوزی بپردازید. جهت مطالعه بیشتر به مقاله اپوکسی برای تازه کارها رجوع کنیید.
بعنوان یک شاخص (که البته نسبی است) مجریان بالای 5 سال سابقه کار که دانش مواد اپوکسی را هم دارند، عمدتا اجرای باکیفیت تری از اپوکسی خواهند داشت.

 

مجری اپوکسی و مواد اولیه

یکی از نکاتی که مجریان باید به آن توجه داشته باشند، داشتن دانش مواد اولیه ای است که با آن کار می کنند. دیده شده اجرا کننده های اپوکسی وقتی مواد اولیه آنها در پروژه ای تغییر می کند و با داشتن مواد اولیه جدید، بازهم روش میکس کردن و اجرای آنها همانند مواد قبلی است. این موضوع اشتباهی است که باید اصلاح شود. در این خصوص نکات زیر مهم هستند:
1- جنس مواد اولیه لایه های کفپوش اپوکسی (همانند پرایمر، اپوکسی میانی، پلی یورتان رویه و ...) و پیشنهاد روش اجرایی تهیه شده باید از تولیدات یک کارخانه/تولید کننده باشد، مگر آنکه خود کارخانه تائیدی نسبت به سازگاری با مواد اولیه مشابه را داده باشد.
2- مجری اپوکسی باید مشخصات فنی مواد اولیه را داشته باشد و با مطالعه آنها، نسبت به موارد زیر اطلاعات کسب کند:

  • مشخصات فیزیکی محصول (دانسیته، درصد جامد، روانروی و ...)
  • نحوه نگهداری و انبار داری (دما، رطوبت، دور بودن از مواد آتشگیر و ...)
  • نحوه میکس کردن اجزای اپوکسی (درصد اختلاط اجزاء، چگونگی هم زدن و ...)
  • حداقل الزامات شرایط اجرایی (از قبیل دمای هوا، رطوبت نسبی و ..)
  • نحوه کیورینگ و نگهداری لایه ها جهت اجرای لایه بعدی (دما، مدت عمل آوری هر لایه و ...)
  • اشراف کامل به برگه های مشخصات فنی مواد اولیه اپوکسی و دستورالعمل های کارخانه در این خصوص

مجری اپوکسی و کارخانه تولید کننده

در این بخش نکته ای بیان می شود که در ایران کمتر به آن توجه شده است. بسیاری از کارخانه های تولید کننده محصولات کفپوش اپوکسی فقط محصولات اپوکسی را تولید می کنند و با بخش اجرایی ارتباطی ندارند. از اینرو وقتی با آنها صحبت کیفیت اجرای کفپوش اپوکسی می شود آنها فقط مواد اولیه خود را گارانتی می کنند. از سوی دیگر مجری اپوکسی با موادی کار می کند که ممکن است دانش اجرای آنرا آنگونه که باید باشد کسب نکرده باشد. از اینرو پس از اتمام ناموفق یک پروژه اپوکسی همیشه این چالش و سوال پیش می آید که آیا مواد اولیه مشکل داشته و یا مجری اپوکسی مقصر است و طبیعتا هرکدام کار خود را توجیه کرده و دیگری را عامل کیفیت نامناسب کفپوش اپوکسی می دانند.
ایده آل آن است که تامین و اجرای کفپوش اپوکسی با یک تولید کننده/مجری باشد تا موضوع کیفیت و گارانتی پروژه اجرا شده مشخص باشد. در چند سال اخیر برخی از کارخانه های پیشرو داخلی در زمینه کفپوش اپوکسی تیم اجرایی خود را آموزش داده اند و این مشکل تا حدی حل شده است. به نوعی که تولید کننده مواد و مجری آنها عملا یک شرکت است و این مهم برای کارفرمایان پذیرفتنی است.
در صورت عدم دارا بودن تیم مجری توسط کارخانه، مجریان می توانند در دوره های آموزشی دانش مواد اولیه اپوکسی و اجرای آنها که توسط کارخانه برگزار می شود شرکت کنند (و یا خودشان درخواست کسب دانش مواد را از کارخانه بنمایند). و در نهایت کارخانه برای آنها یک گواهینامه معتبر با عنوان تائید مجری Applicator Certificate صادر می کند. این مهم در شرکتهای خارجی تولید کننده مواد کفپوش اپوکسی به وفور دیده می شود که به مجریان اپوکسی تائیدیه اجرا می دهند. با این روند، کارخانه تولید کننده هم باید پاسخگوی کار اجرا شده باشد و تنها کیفیت مواد در تعهد آنها نیست. این تائیدیه همچنین به عنوان یک نکته مثبت به کارفرما اطمینان خاطر بیشتری را در ارزیابی فنی مجریان می دهد.
شیدارک در این زمینه با تجربیاتی که در پروژه های محتلف داشته (و با دید رو به آینده و اجرای کار با کیفیت و موضوع ضمانت کیفیت)، همیشه سعی کرده با شرکتهایی کار کند که خود تیم اجرایی دارند.
شیدارک همچنین به این وسیله از شما مجریان محترم دعوت می کند با مراجعه به بخش مجریان و تامین کنندگان اپوکسی در سایت، فرم های مربوطه را تکمیل نمائید تا از این طریق با شما در ارتباط باشیم و در پروژه های آتی همکاری داشته باشیم.


ادامه مطلب

 

برای مطالعه ادامه مطلب کلیک کنید


محافظت از ترموود

محافظت از ترموود

محافظت از ترموود و روشهای نگهداری آن، مهمترین موضوع پس از خرید و نصب محصولات ساخته شده با ترموود است. گرچه ترموود یا چوب فراوری شده، محصولی با دوام بالاست، ولی با توجه به اینکه ترموود محصولی کاملا طبیعی است، دانستن دلایل محافظت از آن و نیز آشنایی با روشهای نگهداری از ترموود، قطعا در کاهش هزینه های ناشی از نگهداری و نیز بالا رفتن دوام ترموود همراه با حفظ ظاهر ترموود کمکی شایان خواهد نمود. "شیدارک" در این مقاله شما را با با دلایل محافظت از ترموود آشنا کرده و در مقالات آتی، انواع روشهای محافظت از ترموود را شرح خواهد داد.

برای آشنایی با ترموود می توانید مقالات "آشنایی با انواع ترموود" و "ترموود چیست" را مطالعه نمایید.

  • محافظت از ترموود در برابر اشعه ماوراء بنفش ( UV )

?

اشعه ماورا بنفش خورشید یاUV  توانایی بالایی در تاثیر گذاری روی انواع چوبها (فراوری شده و یا طبیعی) دارد و براحتی می تواند پس از  چند هفته تغییر رنگ محسوسی در چوبها ایجاد کند. روش عملکرد و تاثیر اشعه ماورا بنفش خورشید روی چوب بدینگونه است که، بافت سلولی چوب را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند به آرامی شرایط تجزیه سلولز (بافت سلولی) چوب را فراهم کرده و در نتیجه چوب را به مرور زمان ضعیف نماید.البته این تغییر در ظاهر چوب نیز اتفاق افتاده و در یک دوره یک ساله سطح چوب به سمت خاکستری شدن، تغییر رنگ خواهد داد. طبق نتایج آزمایشات گوناگون، در طی یکسال اشعه ماوراء بنفش خورشید می تواند ضخامتی در حدود 0/1 تا 0/01 از سطح چوب را تغییر رنگ دهد و آنرا خاکستری نماید.

به همین دلیل چوبهایی که در معرض شرایط محیطی و مخصوصا اشعه ماوراء بنفش خورشید یا uv قرار دارند، حتما باید توسط رنگ و یا سایر روشهای حفاظتی، مورد محافظت قرار گیرند تا عمر و پایداری مورد نیاز را برای استفاده مناسب، تامین نمایند.

  • محافظت از ترموود در برابر رطوبت

?

از دیگر مواردی که محافظت از ترموود را به امری لازم تبدیل می کند، افزایش مقاومت این چوبها در برابر رطوبت است. گرچه ترموود که چوبی فراوری شده است، مقاومتی مناسب نسبت به رطوبت دارد، اما در برخی موارد و برای افزایش این مقاومت لازم است نکاتی را رعایت کرد.

برای محافظت از چوب در برابر رطوبت، مهمترین نکته این است که روند نفوذ رطوبت خارجی به چوب را کاهش داد. قبل از شروع به انتخاب روشهای محافظتی، باید دلیل جذب رطوبت توسط ترموود برسی گردد که از 2 حال، خارج نیست. یا ترموود مستقیما در معرض رطوبت قرار دارد، به عنوان مثال قطره های آب روی ترموود چکه کرده و توسط آن جذب می شوند. که در این حال سریعا باید نسبت به رفع مشکل اقدام نمود. و یا ترموود توسط جذب رطوبت از هوا در معرض آسیب است. در این حالت اقدام محافظتی برای حفظ ترموود الزامی است.

روند جذب رطوبت در ترموود با چوبهای طبیعی و معمولی متفاوت است و به همین دلیل میزان رطوبت درونی چوب در ترموود بسیار تدریجی تغییر می کند.علاوه بر این، در مقایسه با چوب طبیعی، مقدار رطوبت تعادلی در چوب اصلاح شده با حرارت یا ترموود، به میزان قابل توجهی کمتر است (سطح رطوبت در یک رطوبت خاص).

اصلاح حرارتی (فرایند ترمو کردن) ساختار سلولی چوب را تغییر می دهد. چگالی ماده جامد در ترموود به طور معنی داری نسبت به چوب نرمال کاهش می یابد. با این حال ابعاد قطعه چوب نسبتا کاهش نیافته است. به عنوان یک نتیجه، "هوا" در داخل چوب بیشتر است و به همین دلیل ترموود نسبت به چوب طبیعی سبکتر است.

حرکت مویرگی آب در طول چوب سبب می شود که میزان رطوبت درونی چوب در انتها چوب بیشتر از سایر نقاط آن باشد و اثبات این موضوع براحتی و با برش و نمونه برداری از طول پروفیلهای چوبی قابل اثبات است.

راه حل اصلی برای بهبود نفوذ آب در چوب، جلوگیری از نفوذ رطوبت به چوب از طریق خطوط برش و انتهای آزاد پروفیلهاست. ثانیا، برای محافظت از انتهای برش خورده ترموود که در معرض رطوبت می باشد، حتما باید از یک لایه محافظ یا پوشش مانند رنگ یا روغن استفاده نمود.

برای آشنایی با ویژگی های چوب ترمو، می توانید مقاله "ویژگی های ترموود" را مطالعه نمایید.

  • محافظت از ترک خوردگی و کمک به ثبات ابعادی ترموود

رطوبت مهمترین عامل ترک خوردگی ترموود و سایر چوبهاست. هنگامی که چوب یا ترموود بدون پوشش، خیس شده و دوباره خشک می شود، به مرور زمان دچار ترک خوردگی خواهد شد. این پدیده ناشی از تفاوت های قابل توجه و موقت در رطوبت سطحی و قسمت های داخلی چوب است.

مقاطع انتهایی پروفیلهای ترموود، یکی از مهمترین ........................

ادامه مطلب

برای مطالعه ادامه مطلب کلیک کنید.


نادر خلیلی - معمار ایرانی

 

 


«بیش از 800‌میلیون نفر در جهان یا در زاغه‌نشین‌هایى که از آهن‌پاره، چوب و گل ساخته شده زندگى می‌کنند یا اصلا پناهگاهى ندارند. این رویاى من بوده که براى مشکل مسکن این افراد فکرى کنم.» این سخنان زنده‌یاد نادر خلیلی، معمار سرشناس ایرانی و مبتکر خانه‌های ساده خاکی با روش‌های سنتی ایرانی است که با زلزله‌ای که شب گذشته کرمانشاه را لرزاند و بسیاری از مردم و به‌ویژه مردم روستاها را بی‌خانمان کرد، ارزش و رنگی دوباره می‌گیرند.

نادر خلیلی

نادر خلیلی

نادر خلیلی، معمار ایرانی مقیم امریکا متولد 1315 در ایران و متوفی به سال 1386 در کالیفرنیا است که بیش از 30 سال از عمرش را صرف پژوهش‌های متعددی در زمینه معماری خشتی ایرانی و خانه‌های ارزان‌قیمت کرد و شاید بیشترین نقش را در معرفی این نوع از معماری ایران به جهانیان داشته است. وی مبتکر خانه‌های سرامیکی موسوم به «گل تافتن» و سازه‌هایی است که خودش نام «اَبَرخشت» را بر آن‌ها نهاده است. نادر خلیلی که تحصیلات و تجربیات خود را در ایران، ترکیه و امریکا کسب کرده است روند و حاصل تجربیات خود را در کتاب‌هایی بانام‌های «تنها دویدن» و «خانه‌های سرامیکی» که به انگلیسی نوشته و بعدها به زبان فارسی نیز ترجمه‌شده در سطح جهانی منتشر کرده است. کتاب‌های او چندین‌باره تجدید چاپ‌شده‌اند. از کتاب‌های دیگر او می‌توان به «پیاده‌روهای ماه» که کتابی است درباره سلوک عارفانه معماری در مسیر سنت و «رومی، فواره آتش» ترجمه بعضی اشعار مولانا و دیگری بانام «رومی، رقص با شعله‌ها» که گزیده اشعار مولاناست و همه به زبان انگلیسی چاپ و منتشرشده‌اند، اشاره کرد.

مهندس خلیلی پس از فارغ‌التحصیلی در رشته معماری در کالیفرنیا و کار کردن به‌صورت حرفه‌ای و رقابتی با سایر معماران هم‌دوره‌اش از اوایل دهه 50 به معماری خاک گرایش پیدا کرد و به پژوهش و کاوش دراین‌باره پرداخت و به نتایج و ایده‌های ارزنده‌ای درزمینه? ساخت سازه‌های خشتی دست‌یافت. چنانکه ایده‌های او نه‌تنها قابل‌استفاده جهت ساخت سرپناه برای بی‌خانمان‌ها روی کره زمین، که برای ساختن سازه با استفاده از مصالح در محل، روی کره ماه نیز قابل‌اجرا به نظر می‌رسد.

خلیلی در سال 1363 برنده جایزه «تکنولوژی ممتاز» از انستیتو آرشیتکت‌های امریکا شد.

وی در همین سال از سوی ناسا (سازمان فضایی ملی امریکا)، برای ارائه رساله‌ای در اولین همایش ایستگاه‌های اقماری و فعالیت‌های فضایی قرن بیست و یکم (که در آکادمی علوم امریکا برگزار شد) دعوت شد؛ تا در آن در مورد گدازه سرامیک و گداختن سازه‌های خشتی در محل به سخنرانی بپردازد. طرح‌های پیشتاز خلیلی جهت اسکان روی کره ماه بر اساس فلسفه کتایی عناصر چهارگانه (آب، باد، خاک و آتش) و معماری و شهرسازی سنتی کویری ایران چندین بار در کنفرانس بین‌المللی فضایی ارائه و منتشر شده است. او در سال 1984 طرح ساختار ماگمایی خودش را بر پایه سیستم گل‌تافتن و اَبَرخشت در سمپوزیوم ناسا ارائه کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. خلیلی در سال 1366 از سوی سازمان ملل در «سال بین‌المللی سرپناه برای بی‌خانمان‌ها» و از سوی سازمان مسکن و شهرسازی امریکا در ارتباط با «برنامه خانه‌سازی برای بی‌خانمان‌ها» جایزه دریافت کرد. خلیلی در سال 1986 بنیاد گل تافتن و در سال 1991 موسسه هنرهای زمینی و معماری در کالیفرنیا را با هدف تدریس فلسفه و تکنیک‌های معماری خاکی خود در امریکا بنیان گذاشت. این موسسه پس از او نیز به فعالیت خود ادامه داده و مشغول بر پا کردن سازه‌های اَبَرخشت و خانه‌های سرامیکی در جاهای مختلف دنیا با روش مرحوم خلیلی است.

نادر خلیلی طبع لطیفی داشت و علاوه بر معماری سنتی ایرانی بسیار تحت تأثیر اشعار مولانا جلال‌الدین بلخی بود. به گفته خلیلی، مولوی به «وحدت وجود» معتقد بود و در اشعار خود از اینکه چگونه عناصر چهارگانه آب، باد، خاک و آتش از یکی به دیگری تبدیل می‌شوند به کرات سخن گفته است. خلیلی نگرش «وحدت» را در عرضه پناهگاه برای نیازمندان و طرح‌سازه‌های فضایی با هدف «تبلور شعر در معماری پایدار» به کار گرفت. روش‌های این معمار نامدار در معماری پایدار در مکان‌های مختلف دنیا بارها با موفقیت به اجرا درآمده و تحسین معماران ایرانی و خارجی را برانگیخته است.‌ سازه‌های اَبَرخشت خلیلی مامنی برای جنگ‌زدگان جنگ عراق و کویت و زلزله‌زدگان پاکستان درآمده است. وی همچنین در دانشگاه‌های مختلف استادی دروس رشته معماری و مشاور هنرهای دستی سرخپوستان را نیز در کارنامه کاری خود دارد.

 

پایه و اساس ساختاری سیستم اَبَرخشت یا «سوپرادوب» بر کیسه‌های شنی با درازای قابل تنظیم قرار گرفته است. این امر از یک طرف با توجه به دسترسی کم دردسر به این مصالح، موجب آسانی در همه‌گیر شدن سیستم را فراهم کرده و از طرف دیگر باتوجه به انعطاف‌پذیری فرمی به طرح معماری، قابلیت مانور در زمینه شکل‌دهی انحناهای زیبا، موتیف‌های طبیعی و ساختار یکپارچه را بالا می‌برد. این همه به معنای توانایی استفاده از قالب و قاب برای شکل دادن، پیچ و تاب دادن فرم‌ها و بهره‌گیری از روند طراحی آلی یا ارگانیک در عین لحاظ شدن ویژگی‌های لازم به جهت سازه‌ای است. در یک کلام با روشی بسیار ساده ساختن یک خانه از دیوارها، سقف، پی و در کل آنچه «سفت‌کاری» می‌نامیم به طور کامل با این روش، قابل اجراست.

هرچند سازه‌های ابرخشت از مصالح سنتی استفاده می‌کنند اما قابلیت تطبیق بر اصول مهندسی سازه را دارند. از سوی‌دیگر فرم این بناها فضای خلاقانه جدیدی پیش‌روی معماران گذاشته‌است.

هرچند سازه‌های ابرخشت از مصالح سنتی استفاده می‌کنند اما قابلیت تطبیق بر اصول مهندسی سازه را دارند. از سوی‌دیگر فرم این بناها فضای خلاقانه جدیدی پیش‌روی معماران گذاشته‌است.

نحوه اجرا بسیار ساده است، ابتدا پلان یا نقشه خانه مورد نظر در ابعاد مطلوب تهیه می‌شود. برای این منظور، نادر خلیلی خود تعدادی نقشه با تعداد اتاق‌ها و قابلیت‌های متنوع را پیشنهاد می‌کند، ولی در نهایت طراح یا سازنده بنا در این زمینه در رها کردن خلاقیت آزاد است. بعد از انتخاب پلان، نوبت به پیاده کردن آن روی زمین مورد نظر برای ساخت می‌رسد، بعد از این مرحله، ردیف اول از اَبَرخشت روی پلان جاگذاری می‌شود. کیسه‌هایی که معمولاً به صورت استاندارد برای این هدف منظور شده‌اند در حین جاگذاری، با خاک مرطوب پر و کوبیده می‌شوند و با روش بنایی «زنجیره پیوست» (Running Bond) روی هم قرار می‌گیرند. در این بین، بین هر دو لایه از اَبَرخشت بعد از کوبش لایه پایینی، برای مهار کردن نیروهای کششی، دو ردیف سیم خاردار قرارداده می‌شود، هدف از این کار ایجاد نوعی‌سازه خودپشتیبان مقاوم در برابر نیروهای کششی است.

در حین اجرا هر جا لازم باشد در یا پنجره‌ای قرار گیرد، قابلیت استفاده از قالب در سیستم اَبَرخشت به کمک ما می‌آید و به‌راحتی با قراردادن قالب‌های مذکور (که بعداً برای نصب درگاه‌ها و پنجره‌ها برداشته خواهند شد) فضای خالی مورد نظر شکل می‌گیرد.

سرعت و ارزانی ساخت این سازه‌ها باعث شد که سازمان ملل علاقه زیادی برای به کار بردن این سازه‌ها برای ساختن پناهگاه‌های اضطراری جهت پناهندگان و کسانی که خانه‌های خود را در بلایای طبیعی از دست داده‌اند نشان دهد.

خلیلی به درخواست شهردار هسپریا در ایالت کالیفرنیای امریکا چندین ساختمان اَبَرخشت را در این شهر ساخته است. این سازه‌ها کاملاً منطبق بر مقررات زلزله‌سنجی و کدهای استاندارد ساختمان‌سازی در کالیفرنیا (که در نوع خود سختگیرانه‌ترین مقررات در این زمینه‌اند) بودند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با ارزان‌ترین مصالح ساخته شدند. ایده خلیلی در اواخر دهه 90 ساختن خانه‌ای مدرن برای طبقه متوسط بود که شامل سه اتاق خواب و دو گاراژ می‌شد که به خوبی به اجرا رسید و با این اقدام وی شهردار شهر هسپریا در مورد او گفت: «ما فکر می‌کنیم که این طرح‌ها مایه ایجاد انقلابی در صنعت خانه‌سازی است».

بعد از جنگ اول عراق و کویت خلیلی به درخواست دفتر امور پناهندگان و دفتر سازمان ملل متحد دست به ساخت چندین سازه اَبَرخشت زد. وی که در آن زمان در امریکا به سر می‌برد مهندسی ایرانی که با هدف آموزش همراه وی بود را آموزش داد و این مهندس ایرانی پس از بازگشت به ایران در اردوگاه بنی‌نجار در خوزستان 14 سازه اَبَرخشت بر پا کرد که به تأیید مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و سازمان ملل و کمیساریای عالی پناهندگی رسید.

 این واحدها که هر کدام برای خانواده‌ای 7 نفره در نظر گرفته شده بود تنها در 6 روز ساخته و به بهره‌برداری رسیدند. در سال 1382 پس از زلزله بم خلیلی بر آن بود تا به قول خودش با 1000 سرباز و 100 دانشجوی معماری و با ارزان‌ترین و سریع‌ترین راه یعنی سازه‌هایی با روش اَبَرخشت یا گل تافتن به بازسازی بم بپردازد. اما ایده‌اش از جانب مسئولان وقت آن زمان مورد توجه قرار نگرفت و معاون مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ایده وی را ابتدایی دانست. این در حالی بود که وی پیش از آن طرح ساخت همین سازه‌ها را به صورت موفقیت‌آمیزی در اقصی نقاط ایران و جهان اجرا کرده بود. با این‌حال دولت پاکستان بعد از زلزله مهیبی که در سال 1389 اتفاق افتاد روش خلیلی را جدی گرفته و مجموعه‌ای بزرگ از بناهای اَبَرخشتی را زیر نظر موسسه هنرهای زمینی و معماری خاکی کالیفرنیا ساخت. نمونه‌های سازه‌های اَبَرخشت خلیلی مورد آزمایش شش ساله زلزله قرار گرفته‌اند که در مجموع مقاومت آنها 60 درصد بیشتر از سازه‌هایی با معماری و مصالح معمول ارزیابی شده‌اند.